قوانین ومقررات

عشایر در قوانین برنامه های پنج ساله توسعه

در برنامه های پنج ساله گذشته کشور، علاوه بر احکام عام که مربوط به همه جامعه بوده و عشایر هم مشمول آنها بوده‌اند، احکامی خاص عشایر ذکر شده است که در زیر بیان می‌شود:

قانون برنامه پنج ساله اول توسعه (۱۳۷۲-۱۳۶۸)

در قانون برنامه اول توسعه در قالب سه بند (بند ط تبصره ۶، بند ۵-۶ و ۶-۳-۱۰) تکالیفی در خصوص مسائل قضایی، امنیتی و بیمه عشایر بیان شده است.

 بندط تبصره ۶  :

قوه قضایه موظف است در مراکز شهری بخش های محروم یا شهرستان های مجاور آنان شعبه دادگاههای مورد نیاز و دادگاههای سیار عشایری را ایجاد نماید.

خط مشی های برنامه اول شماره ۵:

بند ۶- ۵ : تامین بیمه های اجتماعی با اولویت روستائیان ، عشایر و گروههای آسیب پذیر

خط مشی های برنامه اول : شماره ۱۰

ساماندهی و توزیع جغرافیائی جمعیت و فعالیتها متناسب با مزایای نسبی هر منطقه به استثنای مواردی که ملاحظات سیاسی – نظامی ایجاب می نماید از طریق :

بند ۶-۳-۱۰: نگهداشت جمعیت عشایری براساس رابطه تعادل یافته بین نسبت دام و ظرفیت مراتع و تامین مشاغل مولد برای عشایر مازاد در مراکز جمعیت با اولویت نقاط روستائی و با تعیین و آماده سازی مکانهای مناسب ، با رعایت ویژگیهای تولید عشایر.

قانون برنامه پنج ساله دوم توسعه (۱۳۷۸-۱۳۷۴)

در قانون برنامه دوم در قالب دو بند (بند ۵ تبصره ۷۷ و بند الف تبصره ۸۸) در خصوص اسکان عشایر و تأمین تسهیلات مورد نیاز، احداث مسکن و تأمین سوخت مصوب و اجرایی شد که این مصوبات، آغازی برای هدایت و حمایت رسمی از اسکان عشایر بعد از انقلاب اسلامی به شمار می آید.

بند ۵ تبصره ۷۷:

دولت موظف است در طول برنامه دوم تمهیدات لازم جهت اسکان بیست هزار (۰۰۰/۲۰) خانوار عشایری داوطلب اسکان را فراهم آورد و ضمن تامین اعتبارهای عمرانی دولتی و تسهیلات بانکی مورد نیاز جهت احداث مسکن و اجرای طرحهای کشاورزی و دامپروری آنها حداقل هفتاد درصد (۷۰%) از سود و کارمزد تسهیلات مذکور را در لوایح بودجه سالانه منظور و تعهد و پرداخت نماید آئین نامه اجرائی این تبصره به پیشنهاد وزرای کشاورزی و جهاد کشاورزی و نیرو و رئیس سازمان برنامه و بودجه ظرف مدت ۳ ماه تهیه و به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .

بند الف ، تبصره ۸۱ : تامین سوخت مورد نیاز عشایر در شعاع ۵ کیلومتری با قیمتهای رسمی کشور

 گزارش کلی تعهدات برنامه دوم:

در برنامه دوم بر اساس تعهد (بند فوق ) اسکان ۲۰ هزار خانوار عشایری با برنامه ریزیهای مورد نیاز واماده سازی سایتهای اسکان هدایت شده تعداد ۹۹۹۰ خانوار ساماندهی گردیده وبر اساس حمایتهای ویژه نیز در نقاط اسکان خودجوش که توسط عشایر با توجه به امکانات وموقعیت مناسب زندگی انتخاب میگردید تعداد ۱۷۲۱۰ خانوار ساماندهی شده و مورد حمایت قرار گرفتند. یعنی ۲۷۲۰۰ خانوار در برنامه دوم ساماندهی شوند که ۱۳۶ درصد رشد نسبت به هدف برنامه داشته است. لازم به توضیح است که پیش بینی اعتبار لازم برای تحقق اهداف برنامه دوم حدود ۵۶ میلیارد تومان بود که از این مبلغ حدود ۳۹ میلیارد تومان محقق گردید.

قانون برنامه پنج ساله سوم توسعه (۱۳۸۳-۱۳۷۹)

در قانون برنامه سوم در قالب پنج بند (بند ج و ز ماده ۱۰۹، جزء ۷ بند الف ماده ۱۳۷، بند الف ماده ۱۰۴و بند ب ماده ۱۰۸) در مورد مدیریت هماهنگ دام و مرتع، توجه به معیشت و اشتغال با حفظ توانمندی‌های تولید عشایر، سوخت‌رسانی، ایجاد امکانات زیربنایی و خدمات‌رسانی، رفاه عمومی و اجتماعی، ساماندهی اسکان و حمایت از کوچ مصوب و اجرایی شد.

بند ج ماده ۱۰۹: مدیریت هماهنگ دام و مرتع و ساماندهی جامعه عشایری .

بند ز ماده ۱۰۹: دولت مکلف است از آغاز برنامه سوم ، عشایر سیار کشور را طی دو برنامه پنج ساله از نظر اقتصادی و معیشتی و اشتغال با حفظ توانمندیهای تولید ، مسکن ، ایجاد امکانات زیربنائی و خدمات رسانی ، رفاه عمومی و اجتماعی ساماندهی نماید .

سهم تحقق اهداف برنامه سوم حداقل چهل درصد (۴۰%) و سرعت اجرای آن متناسب با تغییر کاربری و واگذاری مرتع خواهد بود که در امر واگذاری عرصه های مرتعی به علت داشتن پروانه بهره برداری و یا عرف بهره برداری دارای اولویت خواهند بود .

جزء ۷ بند الف ماده ۱۳۷: ساماندهی کوچ و حمایت از اسکان عشایر داوطلب .

گزارش کلی تعهدات برنامه سوم:  

با توجه به تعهد ۴۰ درصدی اسکان، ابتدا خانوارهای داوطلب اسکان شناسایی که بر اساس آن حدود ۵۱۰۰۰ خانوار تعهد ساماندهی برنامه محسوب میشوند که با توجه به سیاستها وراهبردهای سازمان وبرنامه ریزی والزامات لازم از جمله اعتبار مورد نیاز تقریبی ۱۹۰ میلیارد تومان در طول برنامه کلا حدود ۷۳ میلیارد تومان محقق گردیده و۲۱۵۳۸ خانوار ساماندهی گردیده است.

قانون برنامه پنج ساله چهارم توسعه (۸۸-۱۳۸۴)

در قانون برنامه چهارم در قالب ۹ بند (بند ب و ج ماده ۱۹، ماده ۲۰، بند ب و ح ماده ۶۹، ماده ۷۰، ماده ۹۱، بند ط ماده ۹۵‍، بند الف و ب ماده ۹۶ و بند ی ماده ۱۱۴) در مورد ارتقای شاخص‌ها، اسکان، تخصیص اعتبارات، سوخت، واگذاری اراضی، حفظ ذخایر ژنتیکی دام، بیمه و فرهنگ عشایر مواردی مصوب و اجرایی شد.

ماده ۱۹- به منظور ارتقاء شاخصهای توسعه روستایی و عشایری ، دولت مکلف است ترتیبی اتخاذ نماید:

الف _ سیاست گذاری ، برنامه ریزی ، راهبری و نظارت در امور توسعه روستایی زیر نظر رئیس جمهور انجام گیرد.

ب _ شاخص های مذکور نسبت به پایان برنامه سوم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران حداقل بیست و پنج (۲۵%) افزایش یافته و ساماندهی اسکان عشایر با حفظ ارتقاء توانمندیهای اقتصادی درحد پنجاه درصد (۵۰%) جمعیت عشایر کشور صورت پذیرد.

ج – اعتبارات روستایئ و عشایری در طول برنامه به میزان ارقام بودجه مصوب سالانه صد درصد (۱۰۰%) تخصیص و پرداخت گردد.

ماده ۶۹- دولت مکلف است برنامه حفظ ، احیاء ، اصلاح ، توسعه و بهره برداری از منابع طبیعی تجدید شونده را باتوجه به اولویت  برنامه اجرا نماید.

ح- پوشش کامل سوخت رسانی به عشایر ، جنگل نشینان و روستائیان .

ماده ۷۰- دولت مکلف است از سال اول برنامه چهارم به منظور پایداری منابع طبیعی و تنظیم مدیریت چرای مراتع و حفظ ذخایر ژنتیکی دامها (دام عشایر) ترتیبی اتخاذ نماید که اجرای طرحهای مرتع داری و مدیریت مراتع از طریق عشایر ذیحق انجام گیرد و در همین راستا واگذاری اراضی مستعد قلمرو عشایر به خانوارهای کوچنده در چارچوب طرح ساماندهی اسکان عشایر با حفظ حقوق آنها صورت گیرد .

آئین نامه اجرائی این ماده با پیشنهاد مشترک وزارت جهاد کشاورزی و سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور حداکثر ظرف شش ماه پس از ابلاغ این قانون به تصویب هیات وزیران خواهد رسید .

ماده ۹۶-دولت مکلف است با توجه به استقرار سازمانی نظام جامع تامین اجتماعی در برنامه چهارم توسعه اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ، پوشش جمعیتی ، خدمات و حمایتهای مالی مورد نظر در اصل بیست و  نهم (۲۹) قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران را طبق قوانین از محل درآمدهای عمومی و درآمدهای حاصل از مسارکت مردم ، از طریق فعالیتهای بیمه ای ، حمایتی و امدادی به صورت تدریجی و به شرح ذیل افزایش و به اجرا بگذارد .

الف – افزایش پوشش بیمه های اجتماعی با توجه خاص به روستائیان و عشایر و شاغلین شهری که تاکنون تحت پوشش نبوده اند ، به نحوی که برنامه بیمه های اجتماعی روستائیان و عشایر، با مشارکت دولت و روستائیان و عشایر پس از تهیه و تصویب دولت از سال دوم برنامه چهارم ، به اجرا گذاشته شود .

ب – پوشش کامل ( صددرصد) جمعیتی از بیمه همگانی پایه خدمات درمانی .

ماده ۱۱۴:

ی – به منظور حفظ آثار و فرهنگ سنتی ، قومی،ایلی،ملی و ایجاد جاذبه برای توسعه صنعت گردشگری در کشور، دولت مکلف است نسبت به ایجاد مراکز حفظ آثار و فرهنگ ایلی در شهرستانها و استانهای کشور از قبیل دهکده توریستی ، مراکز و اطراق های تفرجگاهی ایلی ، موزه و نمایشگاه اقدام نموده و با پیش بینی اعتبارات و تسهیلات لازم در قانون بودجه سالانه اقدام نماید . مشارکت بخش دولتی و خصوصی و واگذاری زمین، امکانات اعطاء تسهیلات به بخش خصوصی برای اجرای این گونه پروژه ها بلامانع است. آیین نامه اجرایی این بند به پیشنهاد مشترک وزارت جهاد کشاورزی (سازمان امور عشایر ایران) و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و دفتر مناطق محروم کشور ریاست جمهوری به تصویب هیات وزیران خواهد رسید.