مراتع عشایری

از بهترین مراتع استان می توان به مراتع حاشیه کوه تفتان ، بزمان ، جازموریان ، هامون سیستان ، اشاره نمود . این استان به لحاظ تنوع اقلیمی زیستگاه و محل رویش بیش از ۱۲۰۰ گونه گیاهی است که حدود ۷۰ گونه آن ارزش دارویی دارد .

کمی نزولات جوی ، درجه حرارت بالا ، رطوبت نسبی اندک ، پوشش گیاهی فقیر و میزان فرسایش آبی و بادی زیاد از جمله عوامل اصلی بیابانی بودن استان هستند . بادهای ۱۲۰ روزه سیستان عامل اصلی فرسایش بادی و حرکت ماسه های روان در مناطق شهرستانهای زابل و زهک می باشد.

ترکیب گونه های جنگلی به طبع تغییرات آب و هوایی متفاوت می باشد. گونه های مقاوم و سازگار درسطح وسیعی پراکنده هستند که مهمترین گونه های درختان جنگلی استان عبارتند از : چش – گز روغنی – حرا – کهور ایرانی – بنه یا بادام کوهی

سطح کل مراتع استان ۱۰۲۵۰۰۰۰ هکتار ( ۵۵% مساحت استان ) می باشد که مجموع علوفه خشک آن در شرایط نرمال ۶۴۵۱۰۰ تن برآورد گردیده است.

مراتع استان سیستان و بلوچستان براساس میزان تولید و ارتفاع منطقه به دو بخش ییلاقی و قشلاقی تقسیم شده اند. سطح کل مراتع استان حدود  ۱۰۲۵۰۰۰۰  هکتار می باشد.  براساس آمار موجود تعداد کل دام استان ۵،۳۴۹،۴۶۵ واحد دامی می باشد که تعداد ۱،۳۵۶،۲۳۱ واحددامی مربوط به گاو ، گاو میش وتک سمی هاست که ۶۰ درصد از نیاز آنها از مزارع و ۴۰ درصد دیگر نیاز آنها توسط کنسانتره وسایر اقلام تامین می شود.۳،۹۹۳،۲۳۴ واحددامی دیگر نیز متکی به مراتع و باقیمانده تولیدات مزارع می باشند . مزارع و مراتع در وضعیت عادی می توانند جوابگوی ۱،۸۸۵،۹۹۸ واحددامی از این تعداد دام باشند و تعداد ۲،۱۰۷،۲۳۶ واحددامی مازاد در کل استان خواهیم داشت که باعث فشار مضاعف به مراتع استان می شوند .

۱- مراتع ییلاقی حدود ۱،۰۵۰،۰۰۰ هکتار با تولید متوسط ۱۵۰ کیلو گرم در هکتار و تولید کل ۸۶۶۲۵ تن TDN و تعداد دام موجود ۳۵۹۳۹۰ واحددامی می باشد .

۲-  مراتع قشلاقی و روستایی سطحی معادل ۹،۲۰۰،۰۰۰ هکتار با تولید متوسط ۵۳ کیلو گرم در هکتار داشته و تولید آن در شرایط عادی به ۲۶۸۱۸۰ تن TDN  می رسد . از طرفی کل تعداد دام موجود در این بخش ۳،۶۳۳،۸۴۳ واحددامی است تولید این مراتع در وضعیت عادی جوابگوی فقط ۱،۱۶۶،۰۰۰ واحددامی می باشد .

از مجموع مراتع فوق ۸۰ درصد توسط عشایر بهره برداری می شود ولی این به آن معنا نیست که ۸۰ درصد مساحت مراتع متعلق به عشایر است بلکه خانوارهای روستائی نیز بهره بردارند که رقم را به صورت تقریبا” ۶۰ درصد مراتع یعنی ۶ میلیون هکتار تقلیل میدهد.

بر اساس نتایج آخرین بررسی های انجام شده میزان کل مراتع عرفی عشایر استان  ۶۲۱۷۵۰۰  هکتار می باشد که مقدار ۶۳۰۰۰۰ هکتار آن مراتع ییلاقی ومقدار۵۶۰۰۰۰۰  هکتارمراتع قشلاقی می باشد. همچنین مقدار  ۶۲۰۰۰۰۰   هکتاراز مراتع عشایراستان در محدوده سیاسی استان و مقدار  ۱۷۵۰۰   هکتارآن در محدوده سیاسی استان  خراسان جنوبی  می باشد .

مراتع داخل استان حدود ۹۸ درصدکل مراتع عشایری استان را شامل می شوند ومیزان تولید علوفه سالانه مراتع عشایری حدود   ۳۵۳۹۴۰ تن علوفه خشک (۲۱۲۸۸۳  تن TDN   )  می باشد و میزان تولید علوفه مراتع خارج از استان معادل ۲۶۲۵ تن علوفه خشک ( ۱۸۹۰ تن TDN) می باشد. درمجموع مقدار تولید سالانه علوفه مراتع عرفی عشایر معادل ۳۵۶۵۶۵  تن (۲۱۴۷۷۳  تن TDN) بوده که نیاز علوفه دام عشایر برای مدت ۲۴۰ روز در سال را تأمین می کند. در واقع می توان گفت که با توجه به نیاز سالانه علوفه دام موجود عشایر به مقدار  ۴۹۲۷۵۰ تن مقدار ۷۱  درصد آن از مراتع عرفی واقع در قشلاق ، ییلاق و میابند ها و مابقی آن بایستی از منابع دیگری مانند. علوفه دستی ، پس چر مزارع ، کنسانتره و……. تأمین گردد.

جمعیت دامی عشایر استان ۷۹۲۹۴۰ واحد دامی( دام سبک، سنگین) است که معادل   ۱۵.۶درصد کل جمعیت دامی استان می باشد.