وضعیت دامداری

شرایط اقلیمی و جغرافیای متنوع استان بستر مناسبی جهت انجام فعالیتهای دامپروری می باشد و عمده ترین محور اشتغال و تامین معاش مردم استان دامداری بوده که دوشا دوش سایر فعالیتهای بخش کشاورزی از مهمترین منابع تولیدی استان به شمار می رود.

این استان با برخورداری از ۴۳۲۹۲۷۹ واحد دامی و تنوع نژادی خاص ، قطب دامپروری جنوب شرق کشور  به شمار می رود . اکثر دام منطقه بدلیل کویری و بیابانی بودن مراتع غالباً از دامهای کوچک و علی الخصوص ترکیب بیشتر گله ها از نوع گوسفند و بز    می باشند لذا دامهایی که در مرتع حضور دارند عبارتست از گوسفند –بز-شتر و سایر چهارپایان و در بعضی از مراتع استان از قبیل جلگه چاه هاشم-جازموریان- سیستان ، گاو از مراتع بهره برداری مینماید . بنابراین بیشترین درصد در ترکیب گله های استان را ابتدا گوسفند و بز سپس گاو و شتر تشکیل می دهد .

از جمله پتانسیلهای بخش دامپروری در استان می توان به موارد ذیل اشاره کرد :

بهره مندی از ۲ نژاد گاو بومی کشور به لحاظ خصوصیات گوشتی و شیری و سازگاری با شرایط آب و هو.ای منطقه :

نژاد گاو سیستانی با جمعیتی حدود ۱۰۰ هزار راس

نژاد گاو دشتیاری با جمعیتی بالغ بر ۴۰ هزار راس

وجود بز بومی, وجود دونژاد مرغ خزک و دشتیاری

بهره مندی از وجود گوسفند نژاد بلوچی معادل  ۱۴۲۰۰۲۷ راس  به عنوان تولید کننده پشم مرغوب و تاثیر آن بر صنعت قالی بافی منطقه وجود بیشترین تعداد شتر به لحاظ اقلیمی ( ۴۴۱۷۵۹ نفر ) که استان را در مقام اول کشور قرار داده است

جمعیت دامی وابسته به مراتع استان :

در انواع مراتع استان از میزان ۴۳۲۹۲۷۹ واحد دامی موجود تعداد ۱۳۹۵۶۸۱ واحد دامی مربوط به گاو و گاومیش و  تک سمی ها می باشد که ۶۰% از نیاز آنها توسط علوفه تولیدی و مزارع و ۴۰% دیگر توسط کنسانتره و سایر اقلام تامین خواهد شد ، ۲۹۳۳۵۹۸ واحد دامی دیگر نیز متکی به مراتع و باقیمانده تولیدات مزارع میباشند .

از  ۲۹۳۳۵۹۸ واحد دامی تعداد  ۲۴۹۳۵۵ واحد دامی(۸.۵ درصد)  از باقی مانده تولید علوفه مزارع استفاده می کنند و بقیه یعنی ۲۶۸۴۲۴۲ واحد دامی( ۹۱.۵درصد)  دیگر در تمام طول سال متکی به مراتع می باشند که از این تعداد ۱۵۴۲۵۱۳ واحد دامی (۵۷ درصد) مجاز و ۱۱۴۱۷۲۹ واحد دامی(۴۳ درصد) مازاد بر ظرفیت مراتع می باشند .

میزان TDN مورد نیاز ۲۶۸۴۲۴۲ واحد دامی متکی به مراتع استان ۶۷۴۷۴۲  تن می باشد که به تفکیک در جداول زیر آمده است .

با توجه به عدم تعادل دام و مرتع در وضعیت فعلی تعداد ۱۱۴۱۷۲۹ واحد دامی مازاد در سطح مراتع داریم که TDN مورد نیاز آنها ۲۶۲۵۹۷  تن می باشد این تعداد دام اکنون وابسته به مراتع بوده و فشار مضاعفی را بر مراتع وارد می سازد. تعداد دام مازاد و میزان TDN مورد نیاز آنها در جدول مربوطه آمده است .

تعداد بهره برداران و نیروهای انسانی متکی به مراتع براساس آمار بدست آمده از سرشماریهای استان در سال ۷۵ و همچنین بررسی وضعیت ممیزی مراتع و تعداد بهره برداران مراتع تجزیه و تحلیل شده در جدول مربوطه جمعیت روستایی-شهری مشخص گردیده که بر اساس این جدول در شهرستانهای مختلف تعداد جمعیت روستایی و خانوار و همچنین جمعیت غیر ساکن و خانوار آنها تعیین گردیده است .

اندازه اقتصادی مرتع برای هر خانوار ۵۳۰ هکتار و تعداد واحد دامی مورد نیاز برای هر خانوار ۲۳۰ واحد دامی است اما متاسفانه با توجه به تعداد زیاد دام متکی به مراتع ( حدود ۲ برابر ظرفیت ) و تعداد زیاد بهره بردار ( حدود ۳ برابر حد مطلوب ) و پایین بودن تولید مراتع (بطور متوسط ۵۳ کیلوگرم در هکتار در مراتع قشلاقی ) دامداری بسیار پائینتر از حد مطلوب و اقتصادی می باشد .

منبع :  طرح تعادل دام و مرتع (منابع طبیعی استان)

توضیح جدول میزان تولید علوفه زراعی:

ضرایب تبدیل علوفه زراعی به TDN : یونجه ۵۰% ، شبدر ۵۰% ، ذرت دانه ای ۷۵% ، سور گوم علوفه ای ۴۵% ، قصیل آبی ۶۰% ، سایر محصولات علوفه ای ۵۰% ، سور گوم خوشه ای ۴۵%

ضرایب تبدیل علوفه تر به خشک جهت محاسبه TDN : یونجه ۲۵درصد ، شبدر ۲۵ درصد ، سور گوم خوشه ای ۳۰ ، سور گوم علوفه ای ۳۰ ، ذرت دانه ای ۵۰ ، قصیل آبی ۲۵ ، سایر محصولات علوفه ای ۵۰ درصد تولید علوفه زراعی ثابت فرض شده است .